زمان هایی است دندان درد نداریم ولی وقتی به دندانپزشک مراجعه می کنیم، دندانپزشک برای درمان بیماری، درمان ریشه را توصیه می کند. اما سوالی که ذهن ما را مشغول می کند این است که من که دندان درد ندارم چرا باید عصب کشی کنم.
برای اینکه به این سوال پاسخ دهیم ابتدا باید توضیح دهیم که اصلا درد چیست؟
درد را احساس ناخوشایند یا تجربه عاطفی مرتبط با آسیب یا احتمال و پتانسیل آسیب تعریف کرده اند. به بیان دیگر درد ما را در مورد بروز آسیب با خبر می کند.
۱- همیشه مکانیسم های درد ممکن است طبق انتظار ما عمل نکنند. در مورد دندان ها، گاهی پیش می آید که پوسیدگی های وسیع آنقدر پیشرفت می کنند که فرصت این هشدار (یعنی درد) را از بدن ما می گیرند. علت اصلی پوسیدگی میکروب ها هستند و پوسیدگی دندان یک بیماری عفونی است. به علاوه بدن ما با آزاد سازی بعضی از عوامل (مثل مخدرهای درون زا) می تواند مانع از احساس درد ما شود. مجموع این عوامل می تواند حالتی را پیش بیاورد که کانال های ریشه دندان ما عفونی شود و حتی محتویات آن ها (عروق و اعصاب و…) از بین برود؛ بدون اینکه ما متوجه آن شده باشیم. (دندان پزشکان برای این حالت اصطلاح نکروز آسمپتوماتیک به کار می برند). در چنین وضعیتی در حال حاضر دو درمان فقط برای ما وجود دارد. دندان را بکشیم یا اینکه درمان ریشه (عصب کِشی) انجام دهیم.
۲- حالت های دیگری هم هستند که ممکن است دندان ما نیاز به درمان ریشه (عصب کشی) داشته باشد بدون اینکه ما دردی را احساس کنیم. گاهی اوقات در افراد جوان تر، بعد از پوسیدگی داخل حفره پوسیدگی، بافت صورتی رنگ پر عروقی تشکیل می شود که بیماران به اصطلاح می گویند دندان ما گوشت آورده است! در این دسته از بیماران هم هر چند درد وجود ندارد ولی درمان حتما مورد نیاز است و در صورتی که ریشه دندان کامل شده باشد، درمان ریشه (عصب کشی) برای این دندان ها صورت می گیرد.
۳- احساس درد افراد مختلف متفاوت است. بعضی ها احساس سرما و گرمای دندان هایشان در پاسخ به غذاهای گرم و سرد را آزار دهنده تلقی نمی کنند و نیازی هم به درمان احساس نمی کنند. بعد از مدتی ممکن است پوسیدگی های دندان های این افراد پیشرفت کند و نیاز به درمان ریشه (عصب کشی) به وجود بیاید. بسیاری از این بیماران به خاطر زمان زیادی که سپری شده است، وجود علایم هشداردهنده قبلی (مثل حساسیت به سرما و گرما) را فراموش می کنند و یادشان می رود که مدت های قبل این دندانشان علایمی از پوسیدگی را از خود نشان داده است.
۴- گاهی ضربه های شدیدی که به دندان ها وارد می شود باعث می شود که خون رسانی دندان ها مختل شود. در این حالت دندان می تواند نیاز به عصب کشی (درمان ریشه) پیدا کند بدون اینکه بیمار دردی داشته باشد. دندان پزشکان بسیار پیش می آید که با بیمارانی مواجه می شوند که در کودکی از دوچرخه به زمین افتاده اند یا جسم سختی به صورت و دندان هایشان اصابت کرده است و بعد از چند سال دندانشان نیاز به درمان ریشه پیدا کرده است بدون اینکه در طول این مدت دردی داشته باشند. گاهی تغییر رنگ دندان (تیره شدن دندان) و گاهی هم خروج چرک، لقی، عفونت و… علت مراجعه بیماران بوده است و گاهی هم در رادیوگرافی ها بدون اینکه بیمار متوجه شود، توسط دندان پزشک تشخیص داده شده اند.
۵- یکی از درمان های رایج برای بی دندانی و جایگزین کردن دندان کشیده شده، روکش های چند واحدی (بریج) است. در این درمان دندان هایی به عنوان پایه قرار می گیرند تا جای خالی یک دندان از دست رفته پر شوند. در درمان های پروتزی مانند روکش های چند واحدی گاهی نیاز پیدا می شود که دندان شما درمان ریشه (عصب کشی) شود. بدون اینکه شما درد داشته باشید و یا حتی بدون اینکه کانال های دندان های شما عفونی شده باشد. در روکش های با تعداد واحد زیاد و پایه های منفرد به خصوص در نواحی قدامی دهان و دندان هایی که دردهان چرخیده اند، یا جثه کوچکی دارند، عصب کشی زمانی که پایه بریج (روکش چند واحدی) قرار می گیرند منطقی است. عصب کشی این دندان ها ممکن است نوعی آینده نگری باشد و بستگی به نظر تشخیصی دندان پزشک دارد و فاکتورهای متعددی در تصمیم گیری درباره آن دخیلند. چون بسیاری از دندان ها بدون اینکه عصب کشی شوند می توانند روکش شوند و پایه روکش بریج قرار گیرند.
به طور کلی درمان ریشه (عصب کشی) الزاما برای دندان هایی که درد می کنند صورت نمی گیرد! درد یک علامت هشداردهنده و تشخیصی مهم برای دندان پزشکان است ولی غیر از درد فاکتورهای تشخیصی زیادی هم وجود دارند که باعث می شوند دندان پزشکتان در مورد نگه داشتن یک دندان خاصتان که درد هم ندارد، به شما بگوید یک انتخاب دارید: دندانتان را درمان ریشه (عصب کشی) کنید!